In mijn werk maak ik naast mindfulness, (zelf)compassie en voice dialogue tegenwoordig dankbaar gebruik van IFS. IFS staat voor onze Internal Family Systems. Afgelopen winter rondde ik level 2 van deze opleiding af. In deze Nieuwsbrief vertel ik je daar graag wat meer over. Wat maakt IFS zo waardevol voor mij?
Je innerlijke familie
Net als voice dialogue werkt IFS met verschillende innerlijke delen. Die kom je op het spoor door meditatief en met compassie stil te staan bij je innerlijke gedachten en gevoelens en de gesprekjes die je vanbinnen voortdurend voert. Samen vormen die delen een soort intieme ‘innerlijke familie’. In IFS onderscheiden we binnen de familie managers, brandweerlieden en verstoten delen of bannelingen. Je kunt ze vergelijken met de golven uit het gedichtje hierboven van Hein Stufkens. Met andere woorden: je bént die delen niet!
Daarnaast is er het Zelf. Het Zelf is geen deel, het Zelf is heel. Het is de zee. Wat er ook gebeurd is of gebeurt in je leven, hoe woest de golven ook mogen zijn – je bent en blijft onveranderlijk wat je altijd geweest bent: de zee. Heel. Of jouw innerlijke familie dat nu zo ervaart of niet.
De praktijk
Hoe werkt IFS in de praktijk? Stel er steekt een lastige emotie de kop op, een vervelend gevoel van onvrede in jou. Bijvoorbeeld een gevoel van minderwaardigheid, boosheid of angst. Dan worden vanbinnen allereerst je managers actief. Die willen de boel meteen regelen en onder controle krijgen. Daar hebben ze zo hun maniertjes en gedragingen voor ontwikkeld. En vaak werken die ook wel.
Maar niet altijd. Als de managers er niet uitkomen roepen ze de brandweerlieden te hulp. Die gaan nog grondiger te werk. Koste wat kost willen zij de brand blussen, en zo voorkomen dat oude pijn opnieuw geraakt wordt. Daartoe verheffen ze bijvoorbeeld hun stem. Of ze beginnen extreem te pleasen. Of ze trekken zich juist helemaal terug. Elk gedrag is geoorloofd, zolang het vuur maar gedoofd wordt.
De bannelingen zijn onze kwetsbare jonge delen – gevoelig, open, creatief en speels. Ooit vingen ze een boodschap op dat ze zich gedeisd moesten houden. Geschokt zijn ze zich daarnaar gaan gedragen, door zich te verbergen. Ze kijken wel uit om nog eens naar buiten te gaan. Ze houden zich angstig schuil achter de managers en brandweerlieden.
En tot slot is er natuurlijk nog de stem van de innerlijke criticus, die de hele familie achteraf van commentaar voorziet. Voor een criticus – de naam zegt het al – doen de verschillende delen het niet gauw goed. Deze stem overlaadt ze met gevoelens van schaamte en schuld over je gedrag. ‘Dat had je niet zo moeten doen! Je leert het ook nooit…’ Met het dringende advies het de volgende keer anders te doen.
Intentie en de impact van gedrag
Het is belangrijk dat je de intentie van je delen leert onderscheiden van de gevolgen – de impact – van het gedrag. Die impact kan heel vervelend zijn, en vanzelfsprekend focussen we ons daar dan het eerst op. Ons boerenverstand – en onze innerlijke criticus! – zegt: dáár moet je zo snel mogelijk vanaf zien te komen. Bijvoorbeeld van die stemverheffing of dat pleasegedrag. Maar zonder aandacht voor de intentie daarachter lukt je dat nooit. Het gebeurt dus opnieuw, en opnieuw, er volgt meer (zelf)kritiek, en zo blijf je gevangen in dat innerlijke familiecircus.
Net als voice dialogue focust IFS zich op de intentie van de delen. Daarover ga je met de delen in gesprek, op een compassievolle manier. Je bevraagt ze, waardoor je begint te begrijpen wat ze zo overstuur maakt. Je ontdekt wat ze nodig hebben, hoe jij ze kunt ondersteunen. Door liefdevol in gesprek te gaan voelen ze zich gezien en gehoord. Op het eerste gezicht lijkt het misschien paradoxaal om vriendelijk stil te staan wat jou in de praktijk zo doodongelukkig maakt.
Maar geloof me, dat verandert vanzelf als jij je innerlijke familie beter leert kennen. Dan blijkt namelijk algauw dat ze allemaal het beste met je voor hebben gehad, hoe ongelukkig hun gedrag in de praktijk ook heeft uitgepakt. Via de intentie achter de delen duik je de zee in.
Een persoonlijk voorbeeld
Zelf beschik ik – onder andere – over een interne brandweerman die uitblinkt in uitleggen. Als het hem te heet onder de voeten dreigt te worden – dat wil zeggen: als oude pijn geraakt dreigt te worden – begint hij met tomeloze energie te herhalen hoe het volgens hem allemaal zit. Ik noem hem daarom ook wel Mijn Missionaris. Hij wil zó graag gehoord en begrepen worden. Mijn omgeving ervaart hem echter vaak als een drammer.
Door met compassie in gesprek te gaan met mijn Missionaris ontdek ik zijn goede intenties.
Ik kom erachter waar en wanneer en waarom hij is ontstaan. Hoe hij met de beste bedoelingen in een vroegere situatie de boel heeft proberen te redden. En hoe hij dat daarna vol passie is blijven doen – uit angst voor herhaling. Ook toen het allang niet meer nodig was.
De Missionaris ontspant. Het doet hem werkelijk goed. Als de golf zich gezien, erkend en begrepen voelt, keert hij terug naar zijn natuurlijke staat van zijn. Hij wordt de zee.
Nieuwsgierig naar de intentie achter jouw golven? Je bent van harte welkom voor een individuele IFS-sessie in mijn praktijk.